top of page

COVID-19


Genellikle bakterilerden daha küçük canlılar olan virüsler mikroskobik canlılardır. Üremek için konak olarak kullandıkları bir hücreye ihtiyaç duyarlar. Virüsler bulaşıcı özellikleri ile ünlüdür. 2009 yılında H1N1 virüsünün neden olduğu domuz gribi, 2014 yılında ebola virüsünün neden olduğu Ebola salgını ve 2019 yılının sonlarında ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan SARS-CoV-2 genel kullanılan ismi ile Corona virüsünün neden olduğu Covid-19 salgını virüslerin bulaşıcı özelliklerine örnek olarak verilebilir. Kısaca Corona virüs tarafından enfekte olmuş kişilerde oluşan belirtilerden bahsetmek gerekirse, enfekte olan kişilerde nefes darlığı, solunum güçlüğü, yüksek ateş ve kuru öksürük yaygın olarak görülen semptomlardır.

Diğer birçok hastalık yapıcı mikroorganizmadan olduğu gibi covid-19 virüsünden de korunmanın yollarından en önemlileri: el hijyenine dikkat etmek, toplu ortamlarda maske takmak ve insanlarla aramızdaki sosyal mesafeyi korumaktır. İstatistiklere göre 65 yaş ve üstündeki insanlarda şeker, tansiyon gibi kronik rahatsızlıkların daha yaygın görülmesinden dolayı Coronavirüs 65 yaş ve üstü insanlar için daha büyük bir tehlike oluşturmaktadır.


BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN GÜCÜ

Dengeli ve düzenli beslenmek insan sağlığı açısından oldukça önemli konulardan biridir. Sadece Corona virüsten korunmak için değil başka hastalık yapıcı mikroorganizmalarlardan korunmak için de güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmalıyız. Protein kaynağı olan et, süt, deniz ürünleri, yumurta, bakliyat ve kuruyemişleri bolca tüketerek bağışıklık sistemimizi güçlendirebiliriz. Özellikle taze sebze ve meyveleri bolca tüketerek içerdikleri antioksidanlardan, vitamin ve minerallerden faydalanmış oluruz. Kırmızı lahana, kırmızı pancar, kiraz, mürdüm eriği gibi koyu kırmızı, mavi ve mor renkli sebze ve meyveler bol miktarda antosiyanin içerirler. Bu sebze ve meyvelerin içerdikleri antosiyaninler güçlü antioksidanlardır aynı zamanda antosiyaninler antiviral oldukları için virüslere karşı da etkilidirler.


Bol vitamin ve mineral içeren besinlerle beslenmenin yanında selenyum, çinko ve alfa lipoik asid gibi özellikle solunum yolu mukozasının korunmasında ve solunum yetmezliğine sebep olan iltihaplı cevapların azaltılmasında etkili olabileceği bilimsel verilerle desteklenen elementler bağışıklık sisteminin gücünü daha çok arttırmak için tüketilebilir.



CORONAVIRUS TANI TESTLERİ


Hastalıkları teşhis etmek için kullanılan testlerde duyarlılık ve özgüllük çok önemli iki parametredir. Duyarlılık hastalığa sahip olanların oranının doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Özgüllük ise hastalık bulundurmayanların oranının doğru bir şekilde belirlenmesidir. Vücutta Corona virüsü tespit etmek için üretilen testlerde bu iki parametre göz önüne alınarak hazırlanmıştır.


1.) Covid-19 virüsü tarafından üretilen antijenlerin tespitine dayalı hızlı tanı testi:

Bu test hastadan alınan örnekte Covid virüsünün ürettiği antijeni araştırmaya dayanır. Eğer alınan örnekte yeterli miktarda antijen varsa bunlar test kitindeki antikorlara bağlanır ve 30 dakika içinde tespit edilebilir. Bu testin duyarlılığı %34-80 arasındadır ve bu test covid-19 virüsüne yakalanmış olma ihtimali yüksek olan hastaları belirlemede başarılı olabilir. Aynı zamanda Dünya Sağlık Örgütü bu testin hastalık tanısı konulması için kullanılmasını önermemektedir.


2.) Antikor tespitine dayalı hızlı tanı testi:

İnsan vücuduna yeni bir virüs girdiğinde bağışıklık sistemi vücudun doğal tepkisi olarak patojenler (hastalık yapıcı mikroorganizmalar) ile savaşması için antikorları üretir. Bu test vücudun Corona virüse karşı oluşturduğu antikorları belirlemede kullanılır. Ancak vücudun hastalık yapıcı etkenlere cevap vermesi patojenlerin kuluçka döneminden sonra gerçekleştiği için bu test enfeksiyonu tespit etmek yerine enfeksiyona karşı tedavi geliştirmek için kullanılırsa daha faydalı olur. Aynı zamanda Dünya Sağlık Örgütü bu testin hastalık tespiti yerine epidemiyolojik araştırmalar için kullanılmasını öneriyor.


3.) PT-PCR (Reverse Transcriptase Polymerase Chain Reaction-Ters Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu):

Bu test için numune alındıktan sonra numune PCR testinin yapılabilmesi için uygun hale getirilir. PCR testi elde edilmek istenen DNA örneğinin milyonlarca kopyasının oluşturulmasına dayanan bir testtir. Corona virüs normalin dışında çok uzun bir RNA zincirine sahiptir. Bu virüsün varlığının PCR testi ile yapılabilmesi için RNA moleküllerinden ters transkriptaz ile tamamlayıcı DNA molekülü elde edilmelidir. Öncelikle hastadan alınan örnekte bulunan RNA dışındaki tüm maddeler örnekten uzaklaştırılmalıdır ve saf halde RNA zinciri elde edilmelidir. Daha sonra PCR testi için RNA’dan DNA üretiminde kullanılacak maddelerin ve virüs RNA zincirinin bulunduğu karışım hazırlanır ve PCR cihazına yerleştirilir. PCR cihazı oluşturduğu sıcaklık döngüleri ile öncelikle RNA’dan DNA üretimini gerçekleştirir. Sentezlenen bu DNA zinciri şablon olarak kullanılarak milyonlarca yeni DNA zinciri üretilir. Yeterli miktarda DNA zinciri sentezlendikten sonra sonucun pozitif olup olmadığına karar verilir. PCR testi gayet hassas bir test olmakla birlikte %90 üzeri doğru sonuç verir.


COVID-19 AŞISI: GELENEKSEL AŞI YÖNTEMİ ve mRNA AŞISI ARASINDAKİ FARKLILIKLAR


Alışılmış bağışıklık kazanma yöntemlerinde vücuda ölü veya zayıflatılmış bir virüs formunun enjekte edilmesiyle bağışıklık kazanılır. Bu bağışıklık sistemini canlı bir virüsün sisteme girmesi durumunda kişiyi koruyan antikor adı verilen proteinleri üretmesi tetikler. mRNA aşısı yaklaşımında ise bu antikorları oluşturmak için hastaya virüsün enjekte edilmesi gerekmez. mRNA molekülü hücrede protein sentezlenmesi için DNA dan aldığı talimatları hücre organeline taşıyan moleküldür. Aşıya mRNA yaklaşımı ise virüsle savaşmak için antikorların nasıl oluşturulması gerektiğine dair talimatların sentetik bir mRNA ipliğine kodlanarak bu proglamlanmış mRNA ipliklerinin vücuda enjekte edilmesi prensibine dayanır. Daha sonra vücudun doğal protein oluşturma süreci başlar ve vücutta bulunan zayıflatılmış bir virüse ihtiyaç duymadan antikorlar çoğalır.




REFERANSLAR

  • Arya Elçi, Ögetay Kayalı, (24 Kasım 2020), "Antosiyanin Nedir? Antosiyaninin Faydaları", erişim adresi: www.rasyonalist.org




​


  • NTV, (2 Mart 2020), "Corona virüsten korunmak için nasıl beslenmeli?", erişim adresi: www.ntv.com.tr

​

​



 


Perihan AYDOĞDU Biyomedikal Mühendisleri Derneği Öğrenci Komisyonu Yıldız Teknik Üniversitesi Temsilcisi ​

bottom of page