Modern tıp uygulamaları, 20. yüzyılın başlarından itibaren gelişme göstermeye başlamıştır. Bu tarihten önce farklı nedenlerle doktorlar yetersiz kalıyor, hastalıkların tedavisi için bitkisel ilaçların kullanıldığı fitoterapi yöntemi uygulanıyor ve tedavi yeri olarak hastanın evi en uygun mekân olarak düşünülüyordu. Fakat kanıtlanan bilimsel bilgilerin artışı ve teknolojinin gelişimiyle bu geleneksel tedavi yöntemleri rafa kaldırıldı. Yapılan çalışmalar ve gelişmelerden sonra dünya sağlık sistemi büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
20. yüzyıldaki bu gelişmeler temel bilimlerdeki gelişmeleri de hızlandırarak tıp alanının ve bilim insanlarının büyük adımlar atmasını sağlamıştır. 1903’te William Einthoven ilk elektrokardiyografi cihazını tasarlaması Biyomedikal Mühendisliği tarihi için atılan en önemli adımlardan biri olarak görülmektedir.
Einthoven'in orijinal yay galvanometresi (String Galvanometer) ile kaydedilen EKG örneği
Bu gelişmeler içerisinde kuşkusuz en önemlilerinden biri de X-ışınlarının geliştirilmesi olup bunun nedeninin ise günümüzde yapılan işlemlerin çoğunun bu temele dayanmasıdır. Wilhelm Roentgen’nin yeni ışın türlerini tanımlamasıyla insan artık tıbbi muayeneye açıldı. Bu ışınların kullanmasıyla ABD bu modern teknolojiyi hastanelerine getirdi. Şüphesiz bu teknolojinin hekimlere faydası çok fazla olup artık bu dönemden sonra dünya için yeni bir multidisiplin alanı doğdu ve bu alana Biyomedikal Cihazlar adı verildi.
Bu cihazlar ilk olarak hekimler tarafından kullanılmaya başlansa da zamanla doktorların teknik ve bilimsel bilgileri bu alan için yeterli kalmadı ve bu yetersizlik büyük bir sorun ortaya çıkardı. Bu sorun 1960 yılında ABD Sağlık Bakanlığı önerisi ile üniversitelerde başlatılan Biyomedikal Mühendisliği eğitimi ile NASA’da astronotların sağlıklı yaşamaları ile ilgili doktorların ve mühendislerin ortak çalışmaları ve araştırmalarıyla başladı.
Geçmişte kullanılan bir EKG
cihazı için pozisyon gösterimi
Tablo 1. 1986 yılında İtalya’daki Biyomedikal Mühendislik etkinliklerine sahip bilgiler
Tablo 1'de İtalya’da Biyomedikal Mühendisliğine ait farklı alanlardaki bilgiler yer almaktadır.
Bu bilgilere göre Avrupa’daki bazı ülkelerin de bu alana büyük bir yatırım ile girdiği görülmekte olup ayrılan bütçe ve yapılan istihdam bunu göstermektedir.
BİYOMEDİKAL MÜHENDİSLİĞİNDE EĞİTİM TARİHİ
Biyomedikal Mühendisliği eğitimi çok disiplinli bir eğitim olup bu eğitimin amacı disiplin alanları ile hastalıkların tanı, tedavi ve teşhis alanında kullanılmak üzere cihazlar ve çözümler üretmektir.
Biyomedikal mühendisliği alanında ilk eğitim ABD’de NASA tarafından verilmiştir. Zamanla ABD’nin önde gelen üniversitelerinden Drexel, Johns Hopkins ve Pennsylvania Üniversitelerden yüksek lisans ve doktora programları başlatılmıştır. 1981 yılında ABD’de lisans seviyesinde eğitim veren üniversite sayısı 90 iken bu sayı günümüzde 209’a kadar yükselmiştir.
İngiltere de ilk olarak bu alandaki çalışmalar “Klinik Mühendisi” olarak eğitimi altında verilmeye başlanmıştır. 1986’dan bu yana Avrupa’nın gelişmiş ülkelerinde ise “Biyomedikal Mühendisliği” eğitimi ismiyle olarak verilmiştir.
TÜRKİYE’DE BİYOMEDİKAL MÜHENDİSLİĞİN EĞİTİM TARİHİ
Dünya’da hızla gelişen bu sektör ile Türkiye’nin tanışma tarihi 1970’li yılların sonlarında olmuştur. Ülkemizde 2. Dünya Savaşından sonra uzun bir süre temel ihtiyaçlara odaklanıldığı için bu alanda bir yatırıma rastlanılmamaktadır. Bu sektörde Türkiye adına önemli gelişmeler 1980 yılından sonrasında görülmekte olup bunun nedeni ise özel sektörde yaşanan gelişmelerdir.
Ülkemizde Biyomedikal Mühendisliği eğitimi ilk olarak ODTÜ ve Boğaziçi Üniversitelerinde Elektrik Elektronik Mühendisliği ve Tıp Fakültesi öğrencilerini kabul eden bir yüksek lisans programı olarak başlamıştır.
Hızla gelişen bu alanda 2000 yılında Başkent Üniversitesinde Biyomedikal Mühendisliği lisans eğitimi başlamıştır ve daha sonra lisans düzeyindeki bu eğitime 2004 yılında Yeditepe Üniversitesi’nde ve 2008 yılında Erciyes Üniversitesi’nde başlanmıştır.
2016-2017 eğitim öğretim yılında lisans seviyesinde Biyomedikal Mühendisliği eğitimi veren 25 üniversite kontenjanları 15 yıl içerisinde 60’ dan 1254’e yükselerek yaklaşık 21 kat artmıştır. Günümüzde 32 üniversite de lisans seviyesinde Biyomedikal Mühendisliği eğitimi verilmektedir.
Eğitim ve altyapıda yaşanan bu hızlı gelişmeler Türkiye’nin bu pazarda geliştiğine verilebilecek en büyük örneklerdir.
REFERANSLAR
"Images from the History of Medicine" (NLM) – (Science History Images / Image ID: HRNPPT)
A History of Electrocardiography, Sf:117 – (Einthoven W. Arch International Physiol 1906;4:132)
Merletti R, Bravar D. Clinical engineering in Italy: the activity of the National Research Council. Med Biol Eng Comput. 1990 Nov;28(6):525-30. doi: 10.1007/BF02442602. PMID: 2287174
İtalya'da Klinik Mühendislik: Ulusal Araştırma Konseyi'nin Faaliyeti –Sf 525
Beachamp, Tom L., Childress, James F. “Biyomedikal Etik Prensipleri”, Betim Kitaplığı, 20.07.2017, ISBN: 9786058695764
Coşkun Ö., Çömlekçi S. “Biyomedikal Mühendislik Hizmetlerinin Hastanelerdeki Rolü” Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu SDU Teknik Bilimler Dergisi, Yıl:2011, Cilt 1, Sayı 1, Sayfa 23-28
Çamurcu Y., Alsan S.; ‘’Türkiye' de ve Dünyada Biyomedikal Mühendislik ve Biyomedikal Cihaz Teknolojosi Eğitimi’’ M Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi YU: 1998, Sayı: 10 Sayfa: 51-58
Enderle, J., Bronzino, J., 2012. Introduction to biomedical engineering, third edition. Burlington, Mass.: Academic Press.
Kara Sadık, “Biyomedikal Mühendisliğinin Dünü ve Bugünü”, https://www.academia.edu/23913310/BİYOMEDİKAL_MÜHENDİSLİĞİNİN_DÜNÜ_VE_BUGÜNÜ, son erişim tarihi: 09.02.2021
Koçak, O., Eroğul, O., Telatar, Z., 2008. “Türkiye’de Biyomedikal Mühendisliği Eğitimi ve İhtiyacı”, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Haber Bülten, pp 4–5, sayı 2008/6, 2008
Koçak, O., Koçoğlu, A., Telatar, Z., Eroğul, O.“ Türkiye’de Biyomedikal Mühendisliği Eğitimi, Uygulamaları ve İstihdam Zorunluluğu“, Eskişehir, 2009
Örgev Cemil, “Hastanelerde Biyomedikal Mühendislik Hizmetlerinin Organizasyonu ve İstanbul İlinde Bulunan Devlet Hastanelerindeki Uygulamalara İlişkin Bir Araştırma”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı Doktora Tezi, 1997